Beleggers handelen niet altijd rationeel. Ze zijn gevoelig voor psychologische valkuilen wat ten koste gaat van hun beleggingsresultaat. Dit blijkt uit gedragswetenschappelijke onderzoeken die hierover zijn uitgevoerd. Dit onderzoeksgebied wordt ook wel ‘Behavioral Finance’ genoemd. In de vorige column is uitgelegd hoe je beleggingsrisico’s kunt beheersen, mede door goed te spreiden. Dit keer leg ik uit waarom het belangrijk is om beleggingsrisico te beheersen zodat je niet in de positie komt om vanuit emotie de verkeerde beslissing te nemen.
Periodiek schrijven we blog over beleggen en alles wat er op de financiële markten speelt.
De traditionele financiële theorie beschrijft hoe investeerders zich zouden moeten gedragen (rationeel). Behavioral Finance probeert te verklaren hoe en waarom beleggers zich werkelijk gedragen. Deze kennis kan je helpen om irrationele beslissingen te voorkomen en zo tot betere financiële resultaten te komen.
Irrationeel gedrag ontstaat door de manier waarop je omgaat met informatie. Bijvoorbeeld wanneer nieuwe informatie in strijd is met bestaande overtuigingen. Dit ‘conflict’ wordt vervolgens opgelost door alleen informatie te selecteren die ‘past’ bij de bestaande overtuiging. Conflicterende informatie wordt genegeerd of aangepast. Zo onthoud je bijvoorbeeld wel goede berichten over je favoriete aandeel, maar negeer je publicaties over teleurstellende resultaten.
Informatie wordt regelmatig onlogisch of irrationeel verwerkt. Zo worden casinowinsten bijvoorbeeld makkelijker uitgegeven dan salarisinkomsten. Ook wordt nieuwe informatie – of uitkomsten van een kleine steekproef – vaak te sterk meegewogen bij het trekken van conclusies.
Ook door emotie nemen we onlogische beslissingen. Hieronder geef ik een aantal voorbeelden van emotionele effecten die beslissingen beïnvloeden:
Verliesaversie houdt in dat verlies psychologisch zwaarder weegt dan winst. Een X-bedrag verlies veroorzaakt meer ‘pijn’ dan hetzelfde bedrag aan winst plezier oplevert. Risico’s worden gemeden in het geval van winst en juist opgezocht om verliezen goed te maken. Een gevolg hiervan is dat verliezende beleggingen te lang worden aanhouden en winstgevende beleggingen te snel worden verkocht.
Angst voor spijt zorgt ervoor dat iemand uit angst voor slechte beslissingen actie (of juist géén actie) onderneemt. Dit kan worden gevoed door groepsgedrag, waarbij vooral de angst bestaat om iets te missen. Bekende voorbeelden zijn deelname aan de postcodeloterij of beleggingen in cryptomunten.
Gebrek aan zelfcontrole zorgt ervoor dat lange-termijndoelen niet worden nagestreefd door het ontbreken van zelfdiscipline. Een duidelijk voorbeeld is snoepen terwijl je eigenlijk wilt afvallen. Vanwege hetzelfde effect stellen de meeste mensen het sparen voor pensioen nog even uit.
Door behoedzaam te zijn voor psychologische valkuilen kun je voorkomen dat je informatie verkeerd verwerkt en irrationele beslissingen neemt. Daarnaast is het verstandig om de verwachte uitkomst van de beslissing te vergelijken met de daadwerkelijke uitkomst.
Om de invloed van emotie te beperken moeten we zorgen dat we niet in situaties komen dat emotie de overhand krijgt. Dit is het geval bij gebeurtenissen waar de belegger geen rekening mee had gehouden, zoals een scherpe daling. Door schommelingen van het vermogen te beperken, verklein je de kans op verkeerde beslissingen als gevolg van emotioneel handelen. Lees in onze column over het beschermen van vermogen hoe je dat doet.
Auteur: Jaap Steur
Elke dag vertrouwen duizenden beleggers uit heel Nederland op Care IS vermogensbeheer. Wilt u weten wat we voor u kunnen betekenen?
Vraag vrijblijvend onze brochure aan.